شیرین زبانی­های دانشجویان کلمبیایی 

بخش هفتم

تدریس زبان فارسی به دانشجویان خارجی، لطافت­ها و شیرینی­های ویژۀ خود را دارد. از دوستی­ها و شیفتگی­های آنان به زبان و فرهنگ ایرانی گرفته تا شیرین­زبانی­ها و واژه سازی­های شگفت، خنده­دار و به یاد ماندنی آن­ها. در این بخش، برخی از این شیرین­کاری­ها و شیرین­گفتاری­های آنان را برایتان بازگو می­کنم:

اریک مونرو از بهترین دانشجویان من است. حدود یک سال با زبان فارسی آشنا شده؛ اما چنان با قوت و اعتماد به نفس به فارسی سخن می­گوید که آدم حیرت می­کند. به هیچ­وجه، واژه کم نمی­آورد. خودش واژه­سازی و ترکیب­سازی می­کند و گاه از واژه­های باستانی ایران که خودش در اینترنت یافته­است، استفاده می­کند. اینک برخی از افاضات و اشتباهات شیرینِ زبانی او:

- این ساختمان را می خواهند تباه کنند: خراب کنند.

گردنم خشک شده: گلویم خشک شده.
من: اریک! به بچۀ گاو چه می­گوییم؟ - با کمی فکر، می­گوید: گاوزاده! فکر کنم بر اساس «آقازاده» این ترکیبِ خوش­ترکیب را ساخته­است.
- درگاهِ دانشگاه: در دانشگاه
- خسته نباشید: ممنونم. میل ندارم.
دیانا ماریا نیز از بهترین­هاست. یک ماه و نیم به ایران آمده و در دورۀ زبان­آموزی هم شرکت کرده. او نیز گاه واژه سازی­های جالبی دارد، از جمله:
- من: به محل نگهداری دیوانه­ها و معلولان ذهنی، چه می­گوییم؟
- دیانا: دیوانستان!
- من: به پرنده ای که با نوکش به درخت­ها می کوبد، چه می­گوییم؟
دیانا: پرندۀ نجّار! (خیلی خندیدم و برایم جالب بود اما بعد فهمیدم که به زبان اسپانیایی به دارکوب، پرندۀ نجار می­گویند (Pajaro Carpinter)
من: به اکتاپوس چه می­گوییم؟
دیانا: با کمی تأمل: هشت دست: هشت پا.
دانشجویان دیگر هم واژه سازی­ها و اشتباهات زیبایی دارند. مثال:
- جوش آمدید: خوش آمدید.
- منفجرم: مفتخرم!
- به وجود او انتحار می­کنم: افتخار می­کنم.
در دو سالی هم که در اوکراین بودم، از این اتفاقات شیرین می­افتاد. از جمله:
- من: لنا! به بچۀ بز می­گوییم: بزغاله. حالا بگو ببینم به بچۀ گاو، چه می­گوییم؟
- لنا: گاوغاله!
من: در مجلس ترحیم می­گوییم: خدا رحمتش کند/ یا: ما را در غم خود شریک بدانید.
- لنا: در مجلس عقد و عروسی هم به عروس و داماد می­توانیم بگوییم: ما را در عشق خود شریک بدانید؟!
در بیشتر موارد، من آن ها را به فکر می­اندازم که طبق ساختار زبان فارسی، حدس بزنند که مثلاً محل نگهداری دیوانه­ها یا محل آزمایش، چه می­شود و گاه واژه­ها و ترکیباتی که می­سازند، محشر است! یا گاه فعل­ها را در جایگاهی نادرست به کار می­برند و وقتی اشتباهاتشان را توضیح می­دهم و اصلاح می­کنم، یک دلِ سیر با هم می­خندیم. اینک به برخی دیگر از این شیرین­کاری­ها اشاره می­کنم:
اسب رانه: عصرانه؛ نوشابۀ دارگاز: گازدار؛ بی امید: نا امید؛ محلول: معلول؛ هیچ­گرا: پوچ­گرا؛ فیلوسوفنده: فیلسوف؛ من حفظ می­کنم که: یادم می­آید که؛ جنگ دنیا: جنگ جهانی؛ من ده سال بودم: من ده ساله بودم؛ دیوانه گاه/ دیوانشگاه: تیمارستان؛ آزمانشگاه: آزمایشگاه؛ بیماری دل: بیماری قلبی؛ من برق را گرفتم: برق مرا گرفت؛ من دانشجو خوردم: من دانشجو هستم؛ ادرارِ آموزش: آزمایشِ ادرار.
گاه با هم شعر فارسی می­گوییم و یا متن ادبی می­نویسیم که در بخش­های پیشین هم اشاراتی بدان­ها داشتم. متن زیر را دانشجویان فارسی (سطح 1) با کمک من نوشته­اند؛ دانشجویانی که تنها دو ماه است با زبان و الفبای فارسی آشنا شده­اند:

امشب داشتم تکلیف­های مربوط به جمله­سازی بچه­های ترم اول را بررسی و اصلاح می­کردم. حدود دوماه است که با زبان فارسی آشنا شده­اند؛ اما نمی­دانید چه شور و شوقی برای آموختن دارند! در این تکلیف­ها، گاه به جمله­ها و شعرگونه­هایی سوررئالیستی!! برمی­خوردم که حیفم آمد اینجا، نمونه­هایی از آن را نیاورم.

آسیسام: عزیزم!
مکلّه: مجلّه
فلسفه از پیرزن به عالم مثل باران آمد!
تو لب [لب تو] مثل مربا است.
من کجا تو رفتی؟
من خره خوردم: کره خوردم.
سرباز خانم: سرکار خانم
بیمارگاه: بیمارستان
او ابر را از پارک آمد.
تو لبه [لب تو] مثل شکر و شکلات هستی [است].
ما مثل شیر به قهوه دوست دارم.
عصران باباه و اَبران آمدند.
لب آن مجسمه مثل بیسکویت است.
تو مثل موسیقی در شعر من هستی.

اما امروز بچه­های ترم دوم درس زبان فارسی، با واژه­هایی که می­دانستند یا نمی­دانستند و از من می­پرسیدند، دست به دست هم دادند و این شعر سپید را سروده­اند. البته قصد من بیشتر بازی کردن آن­ها با واژگان تازه­ای است که می­آموزند. این شعر زیبا تقدیم به شما: 

در زبان اسپانیایی و بویژه در فرهنگ کلمبیایی، ظرافت­ها و زیبایی­های کلامی فراوانی یافت می­شود. ضرب­المثل­ها، کنایه­ها، اغراق­ها، شوخی­ها و طنازی­های چشمگیر و لذت­بخشی در بیان و نوشته­های آنان است که ترجمه و معرفی آن به هموطنان، خالی از لطف نیست. اینک به برخی از این موارد اشاره می­کنم:

الف. اغراق طنزآمیز:

 - آنقدر احساساتی است که پشت سر هواپیمای باربری هم اشک می­ریزد!

- کسلم. کسل­تر از فیلی در بالکون!

- کسلم. کسل­تر از میمونی بر درختچۀ تزیینی!

- رشته: بسیار لاغر.

- سوپ: حسابی تر شده (موش آب کشیده).

ب. چند ضرب­المثل کلمبیایی:

- مرد لنگ وقت دویدن، صحبت می­کند.

- کسی که قرار است در تاریکی بمیرد، می­میرد؛ حتی اگر شمع فروش باشد.

- هرکس بر نفس خویش غلبه کند، بر قدرتمندترین دشمنانش پیروز می­شود.

- بهتر است گلدان باشی تا دریچه.

- ببین و آنگاه باور کن و برای پرهیز از اشتباه، خودت لمس کن!

- هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد.

- گاو نر را با شاخش­هایش بگیر (بشناس) و مرد را با سخنانش.

- کسی که اشتباهات بزرگ خویش را به رسمیت می­شناسد، در جادۀ خرد گام می­نهد.

- هیچ دوستی بهتر از بار مسئولیت نیست.

- آشتی عشق و عقل، محال است.

- وقتی سُنبۀ طرف پر زور است، قانون شوخی­ای بیش نیست.

- غمگین همیشگی را شراب نیز افاقه نمی­کند.

- خداوند یاور سحرخیزان است.